• Μυστήριο είναι αυτός ο ασυγκράτητος χορός των «κατειλημμένων από το πνεύμα και τη δύναμη που δίνουν οι Άγιοι»! Άλυτος γρίφος και αφορμή μόνιμου προβληματισμού η διαπιστωμένη ακαϊα των ποδιών τους, που πατούν γυμνά πάνω στα πυρακτωμένα κάρβουνα!
• Προχθές στην Αγία Ελένη Σερρών, με μπροστάρη (όχι όμως και πυροβάτη) τον Αρχιαναστενάρη, νευρολόγο στο επάγγελμα, Τάσο Ρέκλο, οι Αναστενάρηδες ρίχτηκαν στην πυροβασία, μόλις ο χορός κορυφώθηκε στο κονάκι.
• Οι μονότονοι ήχοι της λύρας και του νταουλιού, είχαν ξεκινήσει από το απόγευμα. Ο χορός τους, με τις «χάρες» κρατημένες σφιχτά στα χέρια, γινόταν εντονότερος όσο περνούσε η ώρα, και η μεγάλη φωτιά απ` έξω, έκαιγε και το τελευταίο από τα μεγάλα ξύλα της ντάνας.
• Μέσα στο κονάκι, γίνεται η «προετοιμασία» των πυροβατών. Λίγο αργότερα, όταν νιώσουν το «κάλεσμα των εικόνων» μπαίνουν στη φωτιά και χορεύουν αφοσιωμένα «σβήνοντας» τα καυτά κάρβουνα, με τα πόδια τους!
• Πάντα με εντυπωσίαζε και με τρόμαζε λίγο όλη αυτή η ιστορία. Μαζί με την απροθυμία (ή μήπως αδυναμία) των πυροβατών – Αναστενάρηδων, να εξηγήσουν αυτό που κάνουν, το όλο κλίμα που δημιουργείται εκεί, «τυλίγει» το έθιμο αυτό, με μυστήριο και σιωπή!
Ο Τάσος Ρέκλος στο κέντρο, με Αναστενάρηδες και το ζώο της θυσίας (πάνω). Μέσα στο κονάκι (κάτω).
Φωτό αρχείου από τον Πολιτιστ. Σύλ. Αγ. Ελένης Σερρών.
• Κόσμος πολύς από κάθε γωνιά της χώρας έρχεται στην Αγία Ελένη, για να παρακολουθήσει. Πολλά τα ελληνικά, αλλά και τα ξένα τηλεοπτικά συνεργεία, που καταγράφουν τη πυροβασία, και τα εκστασιασμένα πρόσωπα των Αναστενάρηδων ψάχνοντας (εις μάτην) για εγκαύματα, στα πόδια τους.
• Προχθές, γυρίστηκαν εκεί και σκηνές για τη νέα ταινία «Καρουζέλ» του σκηνοθέτη Σταμάτη Τσαρουχά, και της Σερραίας σεναριογράφου Σοφίας Σωτηρίου.
• Έτσι, τα Αναστενάρια της Αγίας Ελένης, θα περάσουν ως εικόνες, και στην ελληνική κινηματογραφική ιστορία!
• Έθιμο πολιτιστικό-θρησκευτικό, γεννημένο τον 13ο ή 14ο αιώνα, τηρείται ανελλιπώς από τότε που το έφεραν στις Σέρρες οι πρόσφυγες από το Κωστή της Θράκης (Κωστελήδες), και που πριν είκοσι περίπου χρόνια, η Ακαδημία Αθηνών με ανακοίνωσή της το θεώρησε «χριστιανικό» και οριακή έκφραση του θρησκευτικού συναισθήματος των συμμετεχόντων!
• Πάντως η Εκκλησία, δεν εκπροσωπείται σε κανένα στάδιο της τελετουργίας του εθίμου, αλλά ούτε και σχολιάζει επίσημα τα όσα διαδραματίζονται κάθε χρόνο, όχι μόνο στην Αγία Ελένη, αλλά και στην Κερκίνη Σερρών.
• «Είναι μια καθαρά θρησκευτική διαδικασία που προϋποθέτει πίστη πρώτα στον Θεό και μετά στον Άγιο Κωνσταντίνο. Πίστη ότι δεν θα σ’ αφήσουν απροστάτευτο. Εάν καταφέρεις να νιώσεις ασφαλής σ’ αυτό το περιβάλλον, μπορεί να καταφέρεις να μην καείς στα κάρβουνα», λέει ο Αρχιαναστενάρης Τάσος Ρέκλος.
5 σχόλια:
Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια Αριάδνη κι αν ανταποδίδω τώρα τις φιλοφρονήσεις σου, δεν είναι από αβρότητα, αλλά γιατί καθημερινά αυτά που βλέπω και διαβάζω στο δικό σου μπλόγκ είναι μια πραγματική όαση και από πλευράς θεματολογίας και παρουσίασης και προσέγγισης. Τελικά είσαι μια σέρρα γεμάτη ρόδα και αγρολούλουδα. Καλή δύναμη εύχομαι!
Τα αναστενάρια προήλθαν από την Ανατολική Ρωμυλία. Οι ρίζες τους βρίσκονται σε πανάρχαια τελετουργικά λατρείας, ίσως σε διονυσιακές γιορτές. Μέχρι τη δεκαετία του 50, οι αναστενάρηδες δεν έδιναν ιδιαίτερη δημοσιότητα στη γιορτή, μάλλον από απιφυλακτικότητα για τη στάση των συγχωριανών τους. Σήμερα υπάρχουν περίπου 60 αναστενάρηδες στην Κερκίνη, στην Αγία Ελένη, στο Μελίκι Ημαθίας και στη Μαυρολεύκη Δράμας.
ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΑΡΙΑΔΝΗ...KEEP BLOGING
(ένας παλιός συνεργάτης...)
Πήρα και δημοσιεύω το παρακάτω σχόλιο:
"Αγαπητή Αριάδνη
Γράφεις στο άρθρο σου για τ' Αναστενάρια:
"...Μυστήριο είναι αυτός ο ασυγκράτητος χορός των «κατειλημμένων από το πνεύμα και τη δύναμη που δίνουν οι Άγιοι»! Άλυτος γρίφος και αφορμή μόνιμου προβληματισμού η διαπιστωμένη ακαϊα των ποδιών τους, που πατούν γυμνά πάνω στα πυρακτωμένα κάρβουνα!..."
Δεν θα σχολιάσω την καθ' όλα σεβαστή έκσταση των αναστενάρηδων∙ μακάρι και 'μεις, οι δύσπιστοι γενικώς, να μπορούσαμε ν' αφεθούμε στην αγαλλίαση μιας τέτοιας παράδοσης. Επειδή όμως στο παραπάνω απόσπασμα μιλάς για άλυτο γρίφο, σκέφτηκα να σου στείλω συνημμένο αντίγραφο της σελίδας 64 του σχολικού βιβλίου της Χημείας Θετικής Κατεύθυνσης του Γενικού Λυκείου που αναφέρεται στο θέμα. Ελπίζω μόνο μην γίνει αφορμή και το παραπάνω βιβλίο έχει τη γνωστή τύχη του βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού. Ακόμη, για ποιο λόγο γιορτάζουμε ως Άγιο έναν αυτοκράτορα που η μόνη του "άγια" πράξη ήταν η καθιέρωση του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας; (Θα μου πεις τέτοιο ρουσφέτι χρειάζεται και ανάλογη ανταπόδοση)
Χαιρετισμούς στο Λόη
Τσιρογιάννης Μπάμπης
Χημικός"
Αναστενάρια έχουμε και στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης.
Η 21η Μαΐου δεν είναι μόνο η γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Στην Αγία Ελένη Σερρών στις 21 Μαΐου γιορτάζονται με βακχικό μεγαλείο τα "Αναστενάρια", γιορτή με εξαιρετικό λαογραφικό και θρησκειολογικό ενδιαφέρον που διασώζει τα στοιχεία της αρχαίας λατρείας του Διονύσου..
Πρώτη επίσημη καταγραφή των Aναστεναριών γίνεται το 1872 από τον καθηγητή Aναστάσιο Xουρμουζιάδη. Στον πανηγυρικό του λόγο στη Mεγάλη του Γένους Σχολή, για την έναρξη της σχολικής χρονιάς το 1873 ενώπιον του Πατριάρχη και πολλών αρχιερέων, μίλησε «Περί των Aναστεναρίων και άλλων τινών παραδόξων εθίμων και προλήψεων». Aναφορές, πάντως, για «πυροβασίες» στην περιοχή της Θράκης συναντάμε από την αρχαιότητα, στην τραγωδία «Bάκχαι» του Eυριπίδη.
Πρώτη κινηματογραφική καταγραφή έγινε από τα συνεργεία του Ινστιτούτου Μορφωτικών Επιστημονικού Κινηματογράφου σε σκηνοθεσία υου Ρούσσου Κούνδουρου το 1959 στην έγχρωμη ταινία μικρού μήκους «Τ’ Αναστενάρια», ένα ντοκιμαντέρ 15’.
Το 1967 στην ταινία του Θανάση Βέγγου στην ταινία που σκηνοθετεί o ίδιος και σε σενάριο του Ναπολέοντα Ελευθερίου. 125 λεπτά
Απόσπασμα μπορείτε να δείτε στο http://www.youtube.com/watch?v=wIK4nNRNiAk
Δημοσίευση σχολίου